افزايش تاب‌آوري زحمتكشان
فروزان آصف نخعي
توزيع يك ميليون توماني كمك معيشتي ميان 60 ميليون نفر از شهروندان در سال دوم كرونا احتمال نهادينه شدن فقر، فساد و ناكارآمدي را بيش از گذشته يادآوري مي‌كند. نوبخت معاون رييس‌جمهوري و رييس سازمان برنامه و بودجه از ارسال لايحه دوفوريتي بنا به درخواست بازنشستگان، دايمي كردن متناسب‌سازي حقوق بازنشستگان لشكري، كشوري و تامين اجتماعي به مجلس شوراي اسلامي در آينده نزديك خبر داده و اينكه منابع لازم براي متناسب‌سازي حقوق بازنشستگان لشكري، كشوري و تامين اجتماعي در سال جاري پيش‌بيني شده است. هرچند دايمي كردن متناسب‌سازي حقوق بازنشستگان لشكري، كشوري و تامين‌اجتماعي به عنوان سياست توزيع ثروت براي بقاي زحمتكشان و فرودستان جامعه نقش مهمي ايفا مي‌كند، اما براي تداوم چرخش ثروت و پر كردن شكاف‌هاي درآمدي و طبقاتي ميان غني و فقير نيازمند نظريه‌اي عملي، در باب عدالت و عدالت اجتماعي در ساختارهاي نهادين دولتي و مدني هستيم تا كارگران و همچنين فرودستان قادر باشند با نظريه مذكور ضمن هويت‌يابي، افق و چشم‌انداز روشني توام با اميد را پيش روي خود نظاره كنند. شايد قانون ساختار رفاه و تامين اجتماعي به عنوان يك قانون مادر مصوب در سال 1383، در ايفاي چنين نقشي قادر مي‌بود گشايش‌هاي مهمي را رقم بزند، زيرا قانون مذكور با گرايش به تامين عدالت اجتماعي، حاصل بررسي كارشناسانه نقاط ضعف و قوت نظام‌هاي تامين اجتماعي در توسعه‌يافته‌ترين كشورها و بومي‌سازي با نگرش محلي آن است و مي‌توانست براي ايران راهگشا باشد.
شايد تدوين سياست‌هاي كلي تامين اجتماعي توسط مجمع تشخيص مصلحت نظام قادر باشد اجراي قانون مذكور را براي تامين رفاه حال 60 ميليون نفري كه كمك معيشتي يك ميليون توماني دريافت مي‌كنند، اولويت دهد. با اين همه تا وصول به شرايط مناسب براي عمل به قانون مذكور يا مصوبه‌هايي مشابه آن، به منظور مقابله با تحريم‌ها و شرايط كرونايي، سياست گسترش انجمن‌ها و صنوف كارگري سياستي كه وزارت تعاون، كار و رفاه اجتماعي نيز در پيش گرفته، مي‌تواند در اين زمينه بسيار اثرگذار باشد. صدا دادن به حوزه كارگري ايران، نظم و انضباط نويني را در حوزه چانه‌زني‌هاي صنفي به آنان داده، توافق ميان نظام كارفرمايي و كارگري را مبتني بر تامين منافع ملي، با تقويت نظام سه‌جانبگي، از منطق قوي‌تري برخوردار مي‌سازد. نظم‌دهي و ايجاد سازوكارهاي مطالبات، خود به معناي خروج از روندهاي اقيانوسي، مخفي و انفجاري، به سوي روندهاي آشكار، سازنده و ثبات‌بخش و آرامش‌بخش است. از اين منظر شايد لازم مي‌بود دولت همه شهروندان تحت پوشش تامين اجتماعي را در اولويت تزريق واكسن كرونا به صورت رايگان قرار مي‌داد. از منظري ديگر تامين كف نظام بهداشتي براي كارمندان، حقوق و مزدبگيران از يك‌سو و تامين ايجاد سطوحي عميق از دستگيري فرودستان و كارگران به ويژه در حوزه تامين مسكن كارگري و همچنين تامين آموزش ضمن كار و خدمت، براي به‌روزرساني و افزايش سطح بهره‌وري كارگران و كاركنان و افزايش توانمندي رقابت آنان براي بقا و توسعه حضور در بازار كار، از مهم‌ترين مسائل امروز در زمانه تحريم‌هاي كمرشكن و شرايط كرونايي است. موضوعاتي كه مي‌تواند ميزان تاب‌آوري زحمتكشان را در مشكلات تقويت كرده و آنان را در چاره‌جويي از مشكلاتشان در فرآيندهاي گفت‌وگويي و عملي پيشقدم كند.